LVD – Low Voltage Directive, bu yönetmeliğin temel amacı elektrikli ürünlerin, insanlara, evcil hayvanlara ve mallara zarar vermeden sağlık ve güvenliği üst düzeyde korunması için ilgili kuralları belirlemektir.

LVD alternatif akım için (a.c.) 50V-1000V arasında , doğru akım için (d.c.)75V-1500V arasında çalışan cihazları kapsamaktadır.

LVD yönetmeliği aşağıdaki cihazlara uygulanmaz;

1. Patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmış elektrikli ekipmanlar,
2. Radyoloji ve tıbbi amaçlar için tasarlanan elektrikli ekipmanlar,
3. Yük ve yolcu asansörleri için tasarlanmış elektrikli ekipmanlar,
4. Elektrik sayaçları,
5. Evsel kullanım için fişler ve prizler,
6. Elektrikli çit kontrolörleri,
7. Radyoelektriksel parazit,
8. Gemilerde, uçaklarda veya demiryollarında kullanılmak üzere özel tasarlanan ve uluslararası güvenlik hükümlerine uygun elektrikli ekipmanlar,
9. Araştırma ve geliştirme tesislerinde yalnızca profesyonel personel tarafından kullanılmak üzere özel üretilmiş değerlendirme kitleri

LVD Avrupa Birliği’nde 29 Mart 2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmış ve 20 Nisan 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yani üreticilere, ithalatçılara ve satıcılara yaklaşık olarak 2 senelik bir geçiş süreci verilmiş ve bu iki sene içerisinde ürünlerin yeni yönetmeliğe hazır olması amaçlanmıştır. Ülkemizde ise 2 Ekim 2016 tarihinde 29845 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve yayımlandığı gün yürürlüğe girmiştir.

2006 tarihinde yayımlanan bir önceki LVD Yönetmeliğine göre yeni yönetmelikte hayatımıza giren bazı tanımlar oldu;

1. Dağıtıcı: Elektrikli ekipmanı tedarik zincirinde yer alarak piyasada bulunduran, imalatçı ve ithalatçı dışındaki gerçek veya tüzel kişiyi, (Yorumum: Bayiler, Teknoloji Marketleri, Mağazalar Dağıtıcı olarak adlandırılmıştır.)
2. İmalatçı: Elektrikli ekipmanı imal ederek, ürünün tasarımını veya imalatını yaptırarak kendi adı veya ticari markası altında pazarlayan gerçek veya tüzel kişiyi,(Yorumum: Ürüne ticari markasını koyarak pazara süren firmalar olarak düşünülebilir)
3. İthalatçı: Bir ürünü yurtdışından ithal ederek piyasaya arz eden Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişiyi,(Yorumum: Ürünü Türkiye’ye ithal eden firma olarak düşünebiliriz.)
4. Yetkili temsilci: Bir imalatçı tarafından kendi adına belirli görevleri üstlenmek üzere yazılı sözleşme ile yetkilendirilmiş Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişiyi,(Yorumum: Türkiye’de yer alan bir firmaya üretici firmanın yetki vermesi sonucu oluşan durumdur.)

LVD ile elektrikli ekipmanlar, ancak güvenlik konularıyla ilgili yürürlükte olan iyi mühendislik uygulamaları doğrultusunda imal edilmiş olmaları ve uygun şekilde kuruldukları, muhafaza edildikleri ve imalat amacına uygun olarak kullanıldıkları takdirde insanların, evcil hayvanların veya malların güvenliğini tehlikeye atmamaları koşuluyla piyasada bulundurulabilir.

Peki, elektrikli ekipman ile ilgili güvenlik sağlayıcı temel gereklilikler nelerdir?

• Temel Gerekler;
  • Ekipmanın tanınması ve amacına uygun olarak güvenli kullanılmasını sağlamak için uyarıcı bilgiler, ekipman üzerinde ya da ekipman üzerinde bulunması mümkün değilse ekipmana eşlik eden bir dokümanda belirtilmelidir. (Yorumum : Ürünü tanıtan ve nasıl kullanılması gerekliliğini belirten, bakımının nasıl yapılacağını belirten ve varsa ek güvenlik tedbirlerinin belirtildiği tanıtım ve kullanma kılavuzu ürünler için gereklidir. Ayrıca ürünlerin elektriksel güvenlik standartlarında her ürün için kullanma kılavuzunda bulunması gereken bilgiler yer almaktadır. Bu maddelere ek olarak ülkemizde geçerli olan Tanıtım ve Kullanma Kılavuzu Yönetmeliği gereklilikleri de karşılanmalıdır.)
  • Elektrikli ekipman, tüm parçalarıyla birlikte güvenli ve uygun olarak monte edilip bağlanmasını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. (Yorumum : Örneğin bir doğalgaz ile çalışan ocağın bağlantı adaptörü standartlarda belirtildiği şekilde olmalıdır ki böylelikle tüm evlerde bulunan bağlantı borularına bağlanabilmeli ve gaz kaçağının önüne geçilmeli.)
  • Ekipmanın amacına uygun kullanılması ve bakımının yeterli şekilde yapılması koşuluyla aşağıda belirtilen tehlikelere karşı gerekli korumayı sağlayacak şekilde tasarlanır ve imal edilir.
    • İnsanlar ve evcil hayvanların doğrudan ya da dolaylı temasından kaynaklı doğabilecek fiziksel yaralanma ve ya farklı türdeki zararları yeterli ölçüde korunması, (Yorumum : Örneğin bir ev tipi vantilatörün dönen kısımlarına parmak ile erişim olmamalı ya da bir davlumbazın temizlenebilir filtrelerinin çıkarıldığında elektrikli canlı uçlara doğrudan temasın olmaması gerekmektedir. Tüm bu koruma tedbirleri ilgili ürünün elektriksel güvenlik standartlarında belirtilmiştir.)
    • Tehlike oluşturabilecek sıcaklık, ark ve radyasyonun üretilmemesi, (Yorumum : Özellikle ekmek kızartman makinesi, tost makinesi ya da fırınlar gibi elektrik enerjisini ısı enerjisine çeviren elektrikli cihazların gövdeleri, tutacak kısımları ısınmaktadır ve her bir ürünün elektriksel güvenlik standartlarında ilgili ürünün yüzey sıcaklıklarının, tutma kulpları gibi dokunulması gereken kısımların ayrı ayrı maksimum yüzey sıcaklıkları belirlenmiştir. Güvenlik Standartlarında belirtilen yüzey sıcaklıklarından daha fazla yüzey sıcaklığına ulaşan bir cihaz güvensiz olarak değerlendirilir.)
    • İnsanların, evcil hayvanların ve malların elektrik ekipmanın neden olduğu elektriksel olmayan ve tecrübeyle bilinen tehlikelerden korunması, (Yorumum : Ekipmanın dokunulması muhtemel kısımlarında sivri uç olmayacak şekilde tasarlanması, dış gövdesinin küçük darbelerle kırılmayacak şekilde tasarlanması ya da fırınların camı kırıldığında kesiciliği azaltmak adına birçok parçaya ayrılması gibi gereksinimler bulunmaktadır.)
    • İnsanları, evcil hayvanları ve malları mekanik ya da mekanik olmayan etkilere karşı korumak, (Yorumum : Bir fırının cam kapağı açıldıktan sonra cam kapağın üstüne tepsi koyulması beklenebilir ve bu cam kapağa tepsi koyulduğunda fırının devrilmemesi ve bu cam kapağın bu gücü taşıyabilecek yapıda olması gerekir. Farklı bir ürün olarak ütüyü düşünebiliriz. Ütüyü düşürdüğümüzde ya da bir yere çarptığında dış kasasının kırılarak elektriksel canlı uçlara erişimi olmayacak şekilde tasarlanmalıdır. Tüm bu gereklilikler elektriksel güvenlik standartlarında yer almaktadır.)
    • Öngörülebilir hatalı kullanımlar için gerekli tedbirlerin alınması ve bu hatalı kullanımlar göz önünde bulundurularak ürün tasarlanması, (Yorumum : Bir elektrik süpürgesinin hortum ağzının tamamen kapalı kalması durumunda belirli bir süre motor ısısının artmaması ya da bir çamaşır makinesinin üstüne bir sıvı döküldüğünde bu sıvının canlı uçlara temas etmeyecek şekilde ürünün tasarlanması gerekmektedir.)

Temel olarak LVD’nin ne anlama geldiğinden bahsetmiş olduk. Şimdi ise imalatçıların temel sorumluluklarından bahsetmek istiyorum;

İmalatçılar, piyasaya arz etmek istedikleri elektrikli ürünün gerekli güvenlik tedbirlerine uygun tasarlamakla yükümlüdür. Ayrıca ilgili ürün için teknik dosya düzenlemeleri ve bu teknik dosyayı ve AB Uygunluk Beyanını piyasaya arz edilen son tarihten itibaren 10 yıl saklamakla yükümlüdür. Bununla birlikte yönetmelikle belirtilen uygunluk değerlendirme prosedürlerini de uygulamakla yükümlüdür. İmalatçılar, güvenlik gereklilikleri uygunluk değerlendirme prosedürüyle kanıtlanması akabinde ürünü piyasaya arz etmeden önce AB Uygunluk Beyanı düzenlemek ve ürüne CE işareti iliştirmek durumundalar.

Uygunluk Değerlendirme Prosedürleri

LVD ile imalatçılar Modül A olarak belirtilen dahili üretim kontrolüne tabidirler. Yani, LVD uygunluk değerlendirmesinde herhangi bir onaylanmış kuruluş ile çalışma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ürünün teknik dosyasının hazırlanması, AB uygunluk beyanını hazırlanması ve CE işaretinin ürüne iliştirilmesi LVD gerekliliklerini sağlamak için yeterlidir.

Teknik Dosya

LVD gerekliliklerinin sağlandığını gösteren teknik dosyada aşağıdaki maddeler yer almalıdır.

1. Ekipman ile ilgili bir tanım,
2. Tasarım ve üretim çizimleri ile devre elemanlarının, alt bileşenlerin devre ve şemaları,
3. Bu çizim ve şemaların anlaşılması ve ekipmanın çalıştırılması için gerekli tanımlar ve açıklamalar,
4. Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlanan ve ürünü ilgilendiren uyumlaştırılmış standartların listesi. Eğer uyumlaştırılmış bir standart bulunmuyorsa bu durumda bu yönetmeliğin temel gerekliliklerinin nasıl karşılandığını gösteren çözümler ve açıklamalar,
5. Uyumlaştırılmış ya da uluslararası standartlardan kısmen uygulandığı durumlarda, uygulanan bölümler,
6. Tasarım hesaplamalarının sonuçları, gerçekleştirilen incelemeler,
7. Test raporları

İmalatçılar, ekipmanın taşıdığı risklere bağlı olarak gerekli görüldüğünde, tüketicilerin sağlık ve güvenliğini korumak için piyasada bulunan ekipmanı test eder, incelemelerde bulunur ve gerekirse uygunsuz bulunan ürünü geri çağırır ve geri çağrılan ekipmanlara yönelik şikayetlerin kaydını tutar.

İmalatçılar piyasaya arz ettikleri ekipmanın tanınmasını sağlamak için bir tip, parti ya da seri numarası bilgisinin ürünün üzerinde bulundurmakla yükümlüdür. Eğer ekipmanın yapısı ya da boyutu buna izin vermiyorsa bu bilgileri ürünün ambalajına ya da ekipmana eşlik eden diğer belgelerin üzerinden bulundurmalıdır.

İmalatçılar, isimlerini, tescilli ticari unvan ya da markalarını ve ürün için kendileri ile iletişime geçebilecek adreslerini ekipmanın üzerine ya da bu mümkün değilse ambalajına ya da ürüne eşlik eden bir belgede bulundurmak durumundalar.

İmalatçılar, talimat ve güvenlik bilgilerini ülkemizde Türkçe olarak ürün ile birlikte verilmesini sağlamakla yükümlüdür. Söz konusu talimatlar ve güvenlik bilgileri ile tüm etiketler net, anlaşılır ve okunaklı olmalıdır.

Piyasaya arz edilen ürünün yönetmeliğe aykırı olduğunu bilen ya da bilmesi gereken imalatçı, ekipmanı uygun hale getirmek, geri çağırmak ya da piyasadan tamamen çekmek ile yükümlüdür. Ayrıca, risk oluşturan ürünlerle ile uygunsuzluk durumunu ve alınan tüm düzeltici önlemlerle ilgili ayrıntıları acilen Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bildirmekle yükümlüdür.

İmalatçılar Bakanlığın gerekçeli talebi üzerine ekipmanın bu yönetmeliğe uygun olduğunu gösteren tüm bilgi ve belgeleri Bakanlığa sunmakla yükümlüdür. Bakanlığın talebi üzerine, ürün ile ilgili riskli durumun ortadan kaldırmak için Bakanlık ile işbirliği yapmalıdır.

Uyumlaştırılmış Standart

Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde yayımlanmış ve güncel durumunu gösteren standart listesine bu linkten ulaşabilirsiniz. Bir örnek üzerinden hangi ürüne hangi standartların uygulandığını belirtmek istiyorum.

Ürünümüz su ısıtıcı bir kettle olsun, ilk önce EN 60335-1 standardını kontrol edeceğiz.

EN 60335-1 standardı ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için genel kuralları belirtir.

Yukarıda görüldüğü gibi EN 60335-1 standardının 3 farklı versiyonu görülmektedir. ( 11.07.2021 tarihinde alınan ekran görüntüsüdür.) İlk versiyon 27.05.2021 tarihine kadar kullanılabileceğini, ikinci sırada yer alan versiyon ise 03.02.2022 tarihine kadar kullanılabileceğini ve üçüncü sırada yer alan versiyon için ise henüz bitiş tarihi belirtilmemiştir. Görüldüğü gibi bu standartlar ve geçerlilik süreleri imalatçılar tarafından sürekli olarak takip edilmesi gerekmektedir.

Ana standart ile ilgili bilgiyi verdikten sonra ürün özelinde gereklilikleri belirten ve part 2 dediğimiz kısma bakacağız. Standartların yer aldığı listede EN 60335-2-15 standardını göreceğiz ve bu standart ise sıvı ısıtma cihazları için gereklilikleri belirtmektedir.

Yukarıdaki görselde görebileceğiniz gibi ilk versiyon 27.05.2021 tarihinde geçerliliği sona ermiştir. İkinci versiyonun geçerlilik süresi ise henüz belirtilmemiştir. Bu nedenle 11.07.2021 tarihi itibari ile EN 60335-2-15:2016 ve A11:2018 versiyonuna tam uyum gerekmektedir.

Ayrıca elektrikli ev aletlerinin LVD kapsamında uyumlu olması gereken bir diğer standart ise EN 62233 – Ev aletleri ve benzeri cihazların oluşturduğu elektromanyetik alanlara insanın maruz kalmasına dair ölçme yöntemleri standardıdır. Yine benzer şekilde bakıldığında;

bu standardın 2008 versiyonu hale geçerli gözükmektedir ve bu standarda uyum gerekmektedir.

AB Uygunluk Beyanı

LVD gereği imalatçılar AB Uygunluk Beyanı ( DoC – Declaration of Conformity) düzenlemekle yükümlüdür ve AB Uygunluk Beyanında;

1. Ürün model ya da ürün tip, parti, ya da seri numarası bilgisi,
2. İmalatçı ya da yetkili temsilcisinin adı ve adresi,
3. Uygunluk beyanının yalnızca imalatçının sorumluluğu altında düzenlendiğine dair bilgi,
4. Ekipmanın izlenebilirliği açısından bir tanımlama, gerekirse yeterli netlikte bir ürün fotoğrafı,
5. Ürünün ilgili mevzuata uygun olduğu bilgisi,
6. Kullanılan uyumlaştırılmış standart ve standardın versiyonu,
7. Ek bilgi,
8. İmzalayan kişi ve görev bilgisi, tarih, yer bilgileri yer almalıdır.

Türkiye’deki LVD, Avrupa Birliği LVD mevzuatını esas almıştır ve AB LVD Mevzuatına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Ayrıca Avrupa Birliği’nin hazırlamış olduğu LVD Rehberine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

LVD mevzuatı ile ilgili sorularınızı ve görüşlerinizi lütfen bana iletiniz ve yazı serisini tamamladığımda tüm gelen soruları ve görüşleri içeren ayrıca bir yazıda hepsine yer vereceğim. Umarım faydalı bir yazı olmuştur. Yazı serisinde ikinci yazım EMC – ELEKTROMANYETİK UYUMLULUK YÖNETMELİĞİ olacak. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere, hoşça kalın, sağlıkla kalın…