Avrupa Birliği, doğrusal ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiş planları çerçevesinde bir çok ürün için gerekli adımları atarak ürünlerin daha enerji verimli, daha dayanıklı, onarabilir, yükseltilebilir, bakıma daha elverişli, yeniden kullanılabilir ve geri dönüştürülebilir olmaları adına yönetmelikleri yayımlamaya başladı.

Bu plan çerçevesinde öncelikle beyaz eşyalar, televizyonlar ve aydınlatma ekipmanları ile ilgili yönetmelikler yayımlandı ve hayata geçmeye başladı. Bilindiği gibi Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 1995 yılında imzalanan Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde ortak pazar gereklilikleri gereği Türkiye, Avrupa Birliği’nde yayımlanan yönetmelikleri uyumlaştırmakla yükümlüdür. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Avrupa Birliği’nde Mart 2021’de buzdolapları, dondurucular, bulaşık makineleri ve çamaşır makineleri için yeni enerji etiketi ve eko-tasarım yönetmeliklerini eş zamanla ülkemizde de uygulanmasını sağladı. Yeni enerji etiketi uygulaması hakkında yazmış olduğum yazıya buradan ulaşabilirsiniz.

Benzer enerji etiketi ve eko-tasarım gereklilikleri değişiklikleri diğer elektrikli ev aletleri için devam ederken, daha önce enerji etiketine ve eko-tasarım gerekliliklerine sahip olmayan ürünler için de yeni bir sayfa açılmaktadır. Bu yazımda cep telefonları ve tabletler için özellikle eko-tasarım gereklilikleri taslağı dokümanında yer alan ve cep telefonu, tablet üreticileri için oldukça yeni, tüketicileri doğrudan ilgilendiren ve ürünleri daha çevre dostu hale getirecek değişiklikleri sizlerle paylaşmak istiyorum.

Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede 2020 yılında cep telefonları ve tabletlerin yaşam döngüleri boyunca 39,5TWh elektrik tüketimine konu olduklarını açıklamıştır. Bu tüketimin 28,5TWh’lik tüketimi akıllı cep telefonlarına ait iken 1,6TWh’lik tüketim akıllı olmayan cep telefonlarına aittir. Kablosuz telefonlar ve tabletler için ise bu miktar 7,6TWh’tir. Avrupa Komisyonu bir yönetmelik olmadan bu rakamın 2030 yılında 39,3TWh’e düşmesini beklerken yeni eko-tasarım ve enerji etiketi yönetmelikleri ile toplam tüketimin 39,5TWh’den 2030 yılında 25,4TWh’e düşürmeyi hedeflemektedir. Bu da 33% tasarruf anlamına gelmektedir.

Avrupa Birliği Komisyonu hazırlanan taslak eko-tasarım yönetmeliği ile cep telefonu ve tablet üreticilerine aşağıda belirttiğim maddeleri minimum gereklilik olarak sağlamalarını zorunlu kılacak;

1. Yönetmelikte belirtilen yedek parçaların 5 yıl boyunca piyasada bulunur olması gerekmektedir.
2. Üreticilerin, ürünlerin yanlışlıkla düşmelerine karşı önlem alması gerekmektedir. Bu koşulu sağlamak için kutusundan kılıfsız çıkan telefonlar 100 defa, kılıf ile birlikte verilen cihazlar 200 defa düşme testine tabi tutulacak ve cihazın fonksiyonlarında bir sorun oluşmaması gerekecektir.
3. Ürünlerin ekranları çizilmeye karşı dayanıklı olmak durumundadır.
4. Suya ve Toz karşı dayanıklı olma şartı da geliyor. 1 mm’den büyük tozlara ve su sıçramasına karşı cihazlar dayanıklı olmak zorunda olacaklar.
5. Akıllı Telefonların bataryaları 500 defa şarj edildikten sonra kapasiteleri en düşük 80% olması gerekmektedir.
6. Yazılım Güncellemeleri : Üreticiler ya da İthalatçılar ücretsiz bir şekilde güvenlik açıkları için 5 Yıl, ürünün fonksiyon güncellemeleri için 3 Yıl yazılım güncellemesi sağlaması gerekmektedir.
7. Ürünlerde kullanılan plastik malzeme miktarı 50 g‘dan fazla ise bu durum belirtilmek durumundadır.

Önemli gördüğüm eko-tasarım gerekliliklerini yukarıda paylaşmak ile birlikte Avrupa Birliği Komisyonu’nun hazırlamış olduğu taslak yönetmeliğe de aşağıda bilgilerinize sunuyorum. Yönetmeliğin 2022 son çeyreğinde yayımlanması ve 2023 yılı içerisinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir.