Yönetmelikler ile iç içe olan birisi olarak tüm dünyadaki gelişmeleri yakından takip ediyorum ve son araştırmalar gıda ile temas eden plastik içeren bambu malzemelerin masum olmadığını gösteriyor.
Avrupa Birliği 2020 yılında almış olduğu karar ile plastik içecek pipeti, kulak pamuğu pipeti, çözünür olmayan tüm poşetler, plastik bıçak, çatal, kaşık, tabak, bardak, polistirenden yapılmış yiyecek ve içecek kutuları, içecek karıştırma çubukları ve benzeri bir çok ürünü 2021 yılı itibari ile yasakladı.
Bu gelişme ile birlikte plastik atıklardan kaçınmak adına tabak, çatal ve bıçak yerine bambu malzemeler bir çok alanda kullanılmaya başlandı ancak son araştırmalar bambu gereçlerde bulunan kimyasallardan kaynaklanan sağlık riskleri olduğunu ortaya çıkardı. Melamin ve formaldehite içeren ürünlere kahve, çay gibi sıcak içecekler eklendiğinde ya da bir mikrodalga fırında ısıtıldığında bu kimyasalların direkt gıdaya geçiş yaptığını belirtti.
Melamin nedir?
Melamin, sıklıkla beyaz kristal formda olan ve nitrojenden içeriğinden zengin organik bir kimyasaldır.
Melamin nerelerde kullanılır?
Melamin, plastik ürünlerde, yapıştırıcılarda, tezgahlarda, tabak-çanakta, beyaz yazı tahtalarında yaygın olarak kullanılır.
Gıdalara melamin eklenmesi, hem Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizasyonu (FAO)/Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından hem de herhangi bir ulusal otorite tarafından onaylanmamaktadır. 2007 yılında, Birleşik Devletler’de kedi ve köpek mamalarının hazırlanmasında kullanılmak üzere Çin’ den ithal edilen buğday ve pirinç protein konsantrelerinde melamin tespit edilmiştir. Bunun sonucunda da böbrek yetmezliğine bağlı büyük sayıda kedi ve köpek ölümleri meydana gelmiştir.
Formaldehit nedir?
Formaldehit, aldehitlerin en basit üyesi olarak bilinen ve diğer bir adı metanal olan bir kimyasaldır.
Kimya endüstrisinde bir hayli yaygın olarak kullanılmaktadır. Yaygın bir üretime sahip olan bu Formaldehit maddesi zehirli bir kimyasal olma özelliğine sahiptir. Son derece kötü kokulu ve renksizdir. Formaldehit maddesi sulu bir çözelti halinde kullanılır. Söz konusu maddenin bu hali de formalin olarak adlandırılmaktadır.
Formaldehit Maddesinin İnsan Sağlığına Zararları Nelerdir?
Çok yaygın bir kullanım alanı söz konusu olan formaldehit maddesinin zararlarının bilinmesi önemli bir konudur. Bu bakımdan bir ürün tercihinde bulunurken içeriğinde formaldehit bulunmamasına dikkat edilmesi gerekir. Bunun için söz konusu maddenin zararlarının neler olduğunun bilinmesi yararlı olacaktır. Formaldehit maddesinin zararları;
– Madenin buharı, gözlerde kızarmaya, kaşıntıya ve sulanmaya ve sebep olur.
– Burunda tıkanıklığa,
– Boğazda gıcık ve yanmaya hissi,
– Mide bulantısı,
– Astım krizleri,
– Alerji,
– Horlama,
– Sinüzit
– Deri döküntüsü
– Baş dönmesi ve uyuklama gibi gün içerisinde sosyal yaşantıyı olumsuz etkileyecek zararlar verir.
– Formaldehit ‘in en büyük zararı ise kanser riski taşımasıdır.
Bambu malzemeler melamin-formaldehit reçineleri içeriyor.
Melamin birçok farklı endüstriyel alanda kullanılmakta. Tabaklar, plastik ürünler, bardaklar, kağıt ve endüstriyel kaplama gibi alanlarda kullanımına izin veriliyor. Yani aslında plastik atık yerine kullandığımız ve daha çevreci olduğunu düşündüğümüz çoğu bardak ve tabak sadece bambu değil, aynı zamanda melamin-formaldehit reçineleri gibi insan sağlığı açısından oldukça tehlikeli kimyasallar içeriyor.
Uzmanlar ayrıca bambu tabakların bulaşık deterjanıyla yıkanmasının da zararlı olduğunu belirtiyor. Gözenekli bir yapıya sahip olan bambu malzeme deterjanla birleştiğinde, deterjan içerisindeki kimyasal maddeyi de hızlı bir şekilde emiyor. Bir sonraki kullanımda ise özellikle de yüksek sıcaklıklarla birleştiğinde bu kimyasallar serbestçe ortaya çıkıyor.
Plastik içermeyen, sadece bambudan yapılan gıda ile temas eden malzemeleri bu konudan ayırmak gerekiyor. Eğer malzeme plastik içermeyen bir bambu malzeme ise ve Gıda ile Temas Eden Malzemeler Yönetmeliği gereksinimlerini karşılıyorsa bu ürünlerde sıkıntı olmadığını da vurgulamam gerekiyor. Ancak, kullanılan malzemenin plastik içermediğinden ve de gıda ile temasa uygun olduğundan emin olmak maalesef çok basit değil.
Ülkemizde de geçerli olan Gıda ile Temas Eden Malzemeler yönetmeliğine uygun olan malzemelere aşağıdaki sembol eklenmesi gerekiyor.
Kaynaklar:
https://www.fsai.ie/faq/bamboo_contact_materials.html